Kapat
noktalama işareti

Noktalama İşaretleri Kullanımı ve Örnek Sorular

Furkan Ö.
03-01-2022
12 Dakika

Bir duyguyu ve bir düşünceyi ifade etmeyi sağlayan işaretlere Noktalama İşaretleri denir. Türkçede kullandığımız noktalama işaretlerinin işlevleri aşağıda açıklanmıştır.

İçeriğimizde sizi bekleyen konu başlıkları:

Noktalama İşaretleri

Bütün noktalama işaretlerini açıklamadan önce Türkçemizde yer alan işaretler nelermiş onlara bakalım.

Türkçe'de bulunan noktalama işaretleri;

  1. Nokta (.)
  2. Virgül (,)
  3. Noktalı Virgül (;)
  4. İki Nokta (:)
  5. Soru İşareti (?)
  6. Ünlem (!)
  7. Kesme İşareti (‘)
  8. Tırnak İşareti (“)
  9. Kısa Çizgi (-)
  10. Uzun Çizgi (—)
  11. Parantez ( )
  12. Eğik Çizgi (/)

noktalama-isaretleri-kullanimi

Noktalama İşaretleri Nerelerde Kullanılır?

Noktalama işaretlerinin kullanımı oldukça geniştir. Şimdi hep beraber noktalama işaretlerinin kullanımını inceleyelim.

1. Nokta

(.) şeklinde gösterilen nokta, Türkçede en çok kullanılan noktala işaretlerindendir.

  • Cümle sonuna konur.

Örnek:

Annesi dün doğum yapmış.

Atatürk, 1881 yılında dünyaya geldi.

O gün ona kimsecikler yardım etmemiş.

  • Sayılardan sonra sıra bildirmek amacıyla kullanılır. Amaç burada “-ıncı, -inci” anlamı katmaktır.

Örnek:

Sınıfım 3. katta.

Başlangıç konumuzu 19. yüzyıl Rönesans Çağı olarak belirledik.

  • Kısaltmaların sonunda kullanılır.

Prof.

İng.

Dr.

  • Madde gösteren harf veya rakamdan sonra nokta gelir.

2.

A.

I.

  • Saat veya dakika gibi zaman ifadelerinde kullanılır.

Derbiyi yarın 19.30 a aldılar.

Sabah 09.00 da haftalık toplantı var.

  • Tarihleri yazarken gün, ay ve yıl gösteriminde kullanılır.

Kardeşim 15.07.2001 tarihinde dünyaya geldi.

O meşhur kaza 18.04.2005 tarihinde yaşandı.

  • Dört ve dörtten çok rakam içeren sayıları gruplarken nokta kullanılır. Gruplama sondan itibaren üçer üçer yapılır.

123.456

7.865

  • Matematikte çarpma işareti (x) yerine de nokta kullanılabilir.

4.5 = 20

2. Virgül

  • Sıralı cümlelerde sözcükleri ayırt etme amaçlı kullanılır.

Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

  • Art arda sıralanan eş görevli sözcük veya sözcük gruplarında kullanılır.

Okulumuz üç katlı, sarmaşıklarla kaplı, beyaz boyalı ve oldukça gizemliydi.

  • Cümle içerisinde yer alan ara sözleri veya cümleleri ayırırken kullanılır.

Kavgayı başlatanın o, dayım, olduğunun herkes farkındaydı.

  • Uzun cümlelerde yüklem ile arasında mesafe olan ögeyi belirtirken kullanılır.

Annem, uzun zaman önce yaşadıklarını bizlere şimdi anlatıyordu.

  • Konuşma çizgisinden önce virgül kullanıldığını bilmek önemlidir. Çünkü bu kısım çoğu zaman karıştırılmaktadır.

Teyzem kızına,

– Olanların tüm suçlusu oydu, dedi.

  • Bir sonraki cümleye göre kabul, ret ve teşvik vildiren ifadelerden sonra kullanılır. Bu ifadeler, “yok, peki, evet, hayır, tamam, hayhay …” şeklindedir.

Peki, her şeyi anlatacağım.

Olur, doğum gününde istediğin bisikleti alacağım.

  • Cümle içerisinde yer alan bir kelimenin kendisinden sonra gelen ifadeyle bağlantılı olup olmadığını anlamak için kullanılır.

Yaşlı görevliyi görünce ne yapacağını şaşırdı.

Yukarıdaki cümle virgül kullanılarak iki farklı anlama sahip olabilir.

  1. Yaşlı, görevliyi görünce ne yapacağını şaşırdı.
  2. Yaşlı görevliyi görünce ne yapacağını şaşırdı.
  • Hitap amaçlı kullandığımız sözcüklerden sonra da virgül konur.

Gençler, sırayı bozmadan ilerleyin.

  • Biyografi olarak kullanılan künyeleri ifade ederken de virgül kullanırız.

Neziha Araz, Atatürk Evleri, Dünya Yayıncılık, İstanbul, 1999.

Virgül Kullanımında Mutlaka Dikkat Edilmesi Gerekenler!

  • Cümle içerisinde ve, veya gibi bağlaçlardan önce ve sonra virgül kullanılmaz.

Bugün veya yarın onlara gideceğim.

  • İkilemelerin arasına asla virgül konulmaz.

Sık sık geçmişi hatırlatıp duruyordu.

Sık, sık geçmişi hatırlatıp duruyordu. (Bu kesinlikle YANLIŞ bir kullanımdır.)

  • -se,-sa şart ekinden sonra virgül konulmaz.

Ceketini giymezsen üşürsün.

  • Zarf fiil eklerinden sonra kesinlikle virgül konulmaz.

Pizzanın yarısını alıp odasına gitti.

Çikolataları yapmadan önce pastanın kekini hazırladı.

  • Pekiştirme veya bağlama görevinde kullanılan “de, da” bağlacından sonra virgül konulmaz.

İstesen de istemesen de seninle geleceğim.

3. Noktalı Virgül

Noktalama işaretleri arasında kullanımı en çok karıştırılan işaretlerden biri de noktalı virgüldür. Bu karışıklığı gidermek için içeriğimize göz atmaya devam edin.

  • Ögeler arasında virgül kullanılan sıralı cümleleri ayırırken noktalı virgül kullanırız.

Yarın bizim arabayla Emre, Deniz, Burcu, Lila gelecek; onların arabasıyla da Sıla, Kerim, Aslı, Burak gidecekler.

  • “Ama, çünkü, fakat” gibi cümleleri birbirine bağlayan bağlaçlardan önce noktalı virgül konulur.

Susuyorum; ama olanları er geç öğrenecekler.

4. İki Nokta

  • Eğer cümlede kendisinden sonra açıklama yapılacaksa, açıklama öncesinde iki nokta konur.

Manavdan almam gerekenleri tek tek sıraladı: elma, muz, domates ve salatalık.

  • Eğer cümleden sonra örnek verilecekse, örneklerden önce konur.

Yerken zevk aldığım üç meyve şudur: elma, muz, domates ve salatalık.

  • Edebi eserlerde yer alan kişileri konuştururken iki nokta kullanılır.

Köylü: İlahi hocam! Hiç göle maya çalmakla göl maya tutar mı?

Nasreddin Hoca: Ya tutarsa!

  • Eğer cümle içerisinde doğrudan aktarılan söz kullanılacaksa, aktarılacak olan ifadeden önce kullanılır.

Necip Fazıl şöyle demiş: ” Ne hasta bekler sabahı ne taze ölüyü mezar. Ne de şeytan, bir günahı, seni beklediğim kadar.”

  • Matematikte bölme işlemi için iki nokta kullanılmaktadır.

8:4 = 2

5. Soru İşareti

Soru işaretinin genel olarak kullanım alanını hepimiz biliyoruz. Ancak bazı detaylı kullanımlarına dikkat etmekte fayda var.

  • Soru anlamı taşıyan ifadelerin sonun konur.

Taksim’e nasıl gidilir?

  • Kesinliği bilinmeyen yer, tarih gibi ifadelerden sonra soru işareti kullanırız.

Fuzuli’ nin 1496 (?) yılında doğduğu bilinmektedir.

  • Soru bildirdiği halde soru eki içermeyen ifadelerden sonra konur.

Nüfustaki memur tekrar etti:

— İsminiz?

  • Cümlede soru eki (mı/mi) olması mutlaka soru işareti kullanacağımız anlamına gelmez. Eğer ek, cümleye zaman ifadesi katmıyorsa kullanmamıza gerek yoktur.

Pilav pişti mi yemeğe başlarız.

Okulu kazandı mı bir kuzu keseriz.

6. Ünlem İşareti

  • Yüksek duyguları (acı, korku, sevinç…) ifade ederken kullanırız.

Çay çok sıcak!

  • Küçümseme ve alay gibi ifadelerden sonra anlamı güçlendirmek için ünlem işareti aşağıdaki gibi kullanılır.

Mükemmel biriymiş (!) asla kimsenin arkasından konuşmazmış (!)

  • Seslenme veya uyarı için kullanılan ifadelere gelir.

Dikkat et! Çay çok sıcak.

7. Kesme İşareti

  • Özel isimlere getirdiğimiz iyelik, bildirme ve durum ekleri sözcükten ayrılırken kesme işareti kullanılır.

Yakında Mars’a yeni bir mekik göderecekler.

Orta Çağ’ın meşhur sanatçısıydı.

noktalama-isaretleri-cikmis-sorular

Noktalama İşaretleri Çıkmış Sorular

Noktalama çıkmış sorular ile ÖSYM’ nin son zamanlarda tercih ettiği soru tarzlarına göz atabilirsiniz. Bu sayede sınavda çıkabilecek sorulara önceden hazırlanarak herhangi bir sürprizle karşılaşmazsınız.

1. Bana kalırsa “Edebiyat eserleri ne zamandır okurların arzusuna göre biçimlendirilir oldu (I)” diye sormanın zamanı geldi (II) Ortada aslında aynı noktada buluşan iki cevap var (III) Birincisi, popüler edebiyat ürünleri ulaştıkları okur sayısını gerekçe gösterip nitelikli edebiyat ürünleri arasında (IV) yer almayı beklemeye başladığından beri (V) ikincisi, edebiyat gerçek değerini kaybedip pazarlama ürünü olduğundan beri. 

Parçada numaralanan yerlerden hangisine herhangi bir noktalama işareti koymaya gerek yoktur?

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

ÖSYM YGS 2015 (D)

2. Yazma azmim nedense son zamanlarda tamamen kaybolmuştu. Oysa biliyordum, kervan yolda düzülür; fikir ne kadar iyi olursa (I) olsun yazmaya başlamadan yazamaz (II) yazmayı sürdürmeden metni bitiremezsiniz. Sonuçlandırmadığınız zaman da fikrinizin iyi olup olmayışının (III) bir fikrinizin dahi olmamasının (IV) konuyu araştırmak için harcadığınız sürenin (V) topladığınız kaynakların hiçbir önemi yoktur.

Parçada numaralanmış yerlerin hangisine virgül konulmaz?

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

ÖSYM LYS 2016 (A)

3. Büyük İskender… Kimileri , (I) onu insanlığın iyiliği uğruna zaferden zafere koşan bir ülkü adamı olarak görmüştür. Kimileri de davranışlarının , (II) nedeninin katıksız bencillik olduğunu , (III) ateşli tutkusunun onun yolunu aydınlattığını düşünmüştür. Bazıları, oynamış olduğu büyük oyunda sürdüğü her taşın , (IV) yaptığı her hamlenin ona muazzam bir zekâ tarafından dikte edildiği görüşündedir. Bazılarıysa onun, düşünmeden , (V) kendine çok güvenerek talihini güle oynaya izlediğine inanmıştır. 

Parçada numaralanmış yerlerdeki virgüllerden hangisi yanlış kullanılmıştır?

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

ÖSYM YGS 2017 (B)

4. Annesi şaşırarak şöyle dedi ( ) “Ne var ( ) neyi düşünüyorsun?” Şen şakrak kızının yüzündeki durgunluğa bir anlam verememişti ( ) “Bez bebeğimi, dedemin aldığı bisikleti, kırmızı uçurtmamı, parlak ayakkabılarımı ( ) Aslında ne kadar güzelmiş benim çocukluğum ( ) değil mi anne?” 

Parçada parantezle ( ) belirtilen yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) (:)  (;)  (.)  (…)  (,)

B) (!)  (,)  (:)  (.)  (,) 

C) (!)  (;)  (…)  (.)  (;)

D) (:)  (,)  (.)  (…)  (,) 

E) (,)  (?)  (:)  (.)  (!)

ÖSYM TYT 2018

5. XX. yüzyılın son çeyreğinde plansız iç göçler sebebiyle kalabalıklaşan İstanbul; benzer kaderi yaşayan Ankara, İzmir, Bursa gibi şehirlere göre daha çok sorunla baş başa kalmıştır.

Hangisinde noktalı virgül (;) bu cümledeki işleviyle kullanılmıştır?

A) Yazar değil, eleştirmenler; metinler değil, yorumlar yani bakış açıları değiştiği için edebiyat eserlerinin anlamı daima zenginleşmektedir.

B) Kopuk dizelerin, anlatı parçacıklarının, çizimin sınırlarında dolaşan bu melez metin; onun yaşam haritasına göre farklılıklar gösterir.

C) Türkiye, İran, Rusya; Ankara, Tahran, Moskova isimlerinin birbirleriyle münasebetleri açık seçik ortadadır.

D) Tokat’ta yetiştirilen ürünlerin başında domates, biber, fasulye, patates; kiraz, vişne, elma, erik gelir.

E) Lale, sümbül ve karanfil motifleriyle ebru sanatına farklı bir yorum getirmiş; bu sanatın genç kuşaklarca tanınmasına katkıda bulunmuştur.

ÖSYM TYT 2019 (B)

6. Yeni aldığı ve çok sevdiği ayakkabısının bir teki futbol oynarken yırtılan çocuk ( ) ayakkabıcıya ( ) yeni ayakkabı bakmaya gitti. Ayakkabının üzerindeki fiyatı okudu. Bir an üzüldüğünü belli ederek vitrinden uzaklaştı. Durumu gören ayakkabıcı:

— Baktığın model sana çok yakışır ( ) denemek ister misin?

Çocuk başını sallayıp:

— Üzerindeki fiyata göre almam mümkün değil ki ( )

Zaten bir tekini alacağım.

Dükkân sahibi:

— Amma yaptın ha ( )

Parçada boş bırakılan yerlere aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) (;) (,) (,) (!) (!..)   

B) (,) (;) (;) (…) (.)   

C) (;) (,) (,) (…) (!)

D) (,) (;) (,) (!) (.)     

E) (;) (,) (;) (.) (!..)

ÖSYM TYT 2019 (A)

7. Balıkçı ( ) orfinozu ( ) şimdiye dek tuttuklarına hiç benzemeyen bu balığı ( ) heyecanla ( ) özlemle beklemiş ( ) emeğinin karşılığını sonunda alabilmişti ( )

Parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri gelmelidir?

A) (-) (,) (-) (,) (;) (.)

B) (;) (,) (,) (;) (;) (.)

C) (,) (-) (-) (;) (,) (.)

D) (;) (-) (-) (,) (;) (…)

E) (,) (-) (-) (,) (;) (.)

ÖSYM TYT 2020 (E)

8. Anadolu’da hangi büyücek kasabaya (I) adım atsanız tuluat tiyatrolarından birine rast gelirsiniz. Hiç değilse çarşı duvarlarında kafilenin yakın zamanda buraya konup göçtüğünü gösteren (II) solmuş ve yırtık bir ilana tesadüf edersiniz. Oyunlar kasabanın tiyatrosunda (III) köy meydanında yahut en büyük kahvede sergilenir. Ahali için arkalıksız kahve iskemleleri (IV) üç beş masa; oyuncular için yerden birkaç karış yüksek bir sedir (V) delik deşik iki boyalı perde yeter de artar bile.

Numaralı yerlerden hangisine virgül getirilemez?

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

ÖSYM TYT 2020 (A)

Yazım kuralları ile alakalı içeriğimizi inceleyerek çalışmalarınıza devam edebilirsiniz. Merak ettiğiniz konularda veya sormak istediğiniz soruları yorum atarak bizlere sorabilirsiniz.

Bizi Paylaş

Yazı Yorumları

Derya
30-06-2021
Noktalı virgül kullanımı en çok karıştırdığım konulardan biri
ÖğretmenTercihim
30-06-2021
Konu çalışmalarının ardından, örnek soru çözümü yaparak pekiştirme yapabilirsiniz.
Leyla
29-06-2021
2 nokta ve noktalı virgülün kullanımında sorun yaşıyorum.
ÖğretmenTercihim
29-06-2021
Karıştırdığın konuların notları çıkar ve çalışmaların bitiminde örnek sorular çözerek konuyu pekiştirebilirsin.
Banu
28-06-2021
Konular çok karmaşık gözükse de aslında düzenli çalışma ile yapılabilir.
ÖğretmenTercihim
28-06-2021
Düzenli çalışma ve düzenli not tutmanızı sizin için her zaman iyi olacaktır.

YKS Eğitmenleri

Sinemdayan
Sinemdayan YKS ANKARA / ALTINDAĞ
Ders Ücreti:
150₺ - 200₺
sinem türk
sinem türk YKS ANKARA / KEÇİÖREN
Ders Ücreti:
300₺ - 300₺
İlk ders ücretsiz!
tamerdeu
tamerdeu YKS İZMİR / BUCA
Ders Ücreti:
10₺ - 15₺
İlk ders ücretsiz!
Melek Sarice
Melek Sarice YKS KOCAELİ / İZMİT
Ders Ücreti:
100₺ - 200₺
Benhur Çam
Benhur Çam YKS İZMİR / BORNOVA
Ders Ücreti:
150₺ - 150₺
İlk ders ücretsiz!
OnurT.
OnurT. YKS ANKARA / KEÇİÖREN
Ders Ücreti:
250₺ - 250₺
Merve ÖNDER ÇALIK
Merve ÖNDER YKS ADANA / SEYHAN
Ders Ücreti:
120₺ - 180₺
Ali Mengilli
Ali Mengilli YKS ANKARA / ÇANKAYA
Ders Ücreti:
120₺ - 150₺
Loading...