Yazım Kuralları - İmla Kuralları Konu Anlatımı

“Yazım kılavuzu, yazım kuralları eklerin yazımı, yazım (imla kılavuzu), TDK imla, kelimelerin doğru yazımı, de da yazım kuralları”

Merak ettiğiniz her şeyi bu içerikte sizin için derledik. Kısa ve öz anlatım ile hazırladığımız konu anlatım içeriğimizi okumaya devam edin.

Yazım Kuralları Nedir?

Bir dili kullanırken anlamı kolaylaştırmak ve farklı anlamları önlemek için belirlenen kurallardır. Dili güzel kullanırken söylenmek istenenleri doğru şekilde anlatmamız önemlidir.

TDK Yazım Kuralları

Yazım kuralları konusu kendi içerisinde 5 gruba ayrılmaktadır. Bunlar şu şekildedir:

1. Sayıların Yazımı

Bir cümle içerisinde sayıların nasıl kullanıldığına bakalım.

• Eğer bir cümlede birden fazla ifadeden oluşan sayılar varsa bunları ayrı olarak yazmamız gerekir.

Kağıdın üzerinde altı bin dört yüz elli yedi yazıyordu.

• Sayıları yazarken cümle içerisinde yazı şeklinde yazmamız gerekir.

Yedi yıl sonra ilk kez görüştük.

• Para, ölçü, saat, dakika gibi sayısal ifadeleri rakam ile yazarız.

Dersler saat 08.00 de başlıyor.

Saat yediye on var. (Bu bir istisnadır. Çünkü saat ve dakikaları cümle içerisinde yazıyla da yazabiliriz.)

• Cümle içinde kullandığımız sayıların kesirlerini virgülle ayıramayız.

18,7

19,2

21,8

• Paranın yer aldığı çek, senet gibi belgelerdeki sayılar mutlaka bitişik yazmamız gerekir. Çünkü bu sayede sayılar üzerinde sonradan bir değişiklik yapılmasının önüne geçebiliriz.

519,78 (beşyüzondokuzTL,yetmişsekizKR)

• Dört veya dörtten daha fazla basamağa sahip olan sayılar için;
  • Sondan sayılarak üçlü gruplara ayırırız. (Örnek: 18.265.124)
  • Okumayı kolaylaştırmak amacıyla “milyon, milyar, bin” gibi ifadeler kullanabiliriz. (Örnek: 4 milyon 765 bin ağaç)

• Sıra sayılarını genelde hem rakamla hem de yazıyla gösterebiliriz. Eğer rakamla gösteriyorsak sayıdan sonra nokta koymamız gerekir. Diğer bir kullanımı ise sayıdan sonra kesme işareti ile ayırarak kaçıncı derece olduğunu yazı ile yazabiliriz.

18. veya 18’inci

50, veya 50’nci

9.’uncu (Bu kullanım yanlıştır!) Doğrusu, 9. veya 9’uncu şeklindedir.

• Üleştirme sayılarını cümle içerisinde yazıyla ifade ederiz.

2’şer (yanlış)

İkişer (doğru)

• Tarihi olaylarda veya tarihlerde ayları yazarken Romen rakamı kullanmamız gerekir. Romen rakamları aynı zamanda kitap ciltleri, sayfa numaraları ve madde sınıflandırmada da yer alır.

2. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

• Cümleler ağırlıklı olarak büyük harfle başlar.

Uçağın kalkmasına yarım saat var.

• İki noktadan sonra kullandığımız cümleleri büyük harfle başlatırız.

Söylemek istediğim şu: Asla kendinizi küçük görmeyin.

• Cümlede bir başkasından aktarılan sözler tırnak içine alınmışsa büyük harfle başlar.

Sena Hanım: “Dün olanları gördüm.” dedi.

• Hem kişi adları hem de soyadları büyük harf ile başlar.

Nutuk’ un yazarı Mustafa Kemal Atatürk‘tür.

• Unvan, meslek, lakap, rütbe isimleri kişi adlarından önce veya sonra gelirse büyük harfle başlar.

Ablamın hastalığı hakkında Doktor Hasan ile konuştuk.

• Özel adların her zaman büyük harfle başladığını unutmayın. Buna hayvanlara verilen isimler de dahil.

Kedim Peynir, oldukça duygusaldır.

• Akrabalar için kullandığımız sözcükler cümle içinde büyük harfle başlamaz. Ancak lakap olarak kullanılıyorsak büyük harfle yazmamız gerekir.

Bu şarkı Müslüm Baba’ ya ait.

Sevda teyzem yarın kuzenimi getirecek.

• Hitap etmek için kullandığımız sözcükler büyük harfle başlar.

Sayın Dedeciğim.

• Saygı amaçlı kullanılan sözlerden sonraki makam, unvan kelimeleri büyük harfle başlar.

Sayın Öğretmenim.

• Bir cümlede özel adın yerine kullanılan unvan veya makam ifadeleri büyük harfle başlar.

Futbolcuları Bakan, soyunma odasında ziyaret etti.

• Dil, Lehçe, millet, boy ifadeleri büyük harfle başlar.

Bu yeni ilacı ilk Alman profesörler üretti.

Bu yıl hedeflerim arasında İtalyanca öğrenmek var.

• Devlet isimleri cümle içerisinde büyük harfle başlar.

Seneye en çok turist gelmesini beklediğimiz ülke, Rusya.

• Bir yer veya millet adları ile kurduğumuz birleşik kelimelerde yalnızca özel adları büyük harf ile kullanılırız.

Türk alfabesi, Brüksel lahanası, Ankara keçisi, Maraş dondurması…

• Din, mezhep, mitoloji adları büyük harfle başlar.

Hristiyan, Hristiyanlık, Tanrı, Cebrail, Azrail, Allah, Zeus…

NOT!

Eğer “Allah, İlah, Tanrı” isimlerini özel ad olarak kullanmıyorsak küçük harf ile başlatırız.

• Eğer cümle içerisinde gezegen isimlerini bilim anlamında kullanıyorsak büyük, başka bir anlamda kullanıyorsak küçük yazarız.

O benim tüm dünyam oldu.

Ay, Dünya’nın uydusudur.

• Doğu, batı, kuzey gibi yer adları, özel isimlerden önce kullanılırlarsa büyük harf ile başlar.

Seni Doğu Anadolu’nun en güzel yerlerine götüreceğim.

Karadeniz’in batısında oturuyor.

• Meydan, mahalle, sokak, cadde adlarına kullanılan kelimeleri büyük harf ile yazmamız gerekir.

Mimar Sinan Mahallesi, Atatürk Bulvarı, Acıbadem Mahallesi

• Yer adı kullanırken ilk isimden sonra gelen dağ, göl, nedir gibi tür bildiren isimler büyük harf ile başlar.

Çanakkale Boğazı, Anadolu Yakası, Nil Nehri…

• Köprü, saray, han, kale, anıt gibi yapı isimleri büyük harf ile başlar.

Dolmabahçe Sarayı, Galata Kulesi, Çankaya Köşkü…

• Yer bildirme amaçlı kullanılan özel adlarda kısaltmalı ifadeler büyük harf ile başlar.

Olup bitenleri Hisar‘dan izlerdi.

• Para birimlerini büyük harfle başlatmayız.

dolar, avro, lira…

• Özel isimlerden türetilen sözcükleri büyük harfle başlatırız.

Bu hikayenin tamamını Karadenizli bir amca anlattı.

• Çalıştay, bilgi şöleni veya açık oturum gibi toplantı isimleri büyük harfle başlar.

Uluslararası Türk Tarih Kurultayı…

• Dönem ve çağ isimlerini büyük harfle başlatırız.

Duraklama Devri, Orta Çağ…

• Kurum, kitap, tiyatro eseri gibi özel isimler büyük harfle başlarken “ile, ya, ve, veya, ki, de, da…” ve “mi, mı, mü, mu” soru ekleri küçük harfle yazılır.

Suç ve Ceza…

NOT!

Eğer harflerin hepsi büyük yazılıyorsa ekleri de büyük yazılır.

LEYLA İLE MECNUN …

• Özel isimlere gelen dergi, gazete gibi sözcükleri büyük harfle başlatamayız.

Kaplumbağa Terbiyecisi tablosu, Sözcü gazetesi…

• Bayramlar, kutlamalar, anma günleri vs. büyük harfle başlar.

Anneler Günü, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı

• Özel isimlerin yerine kullanılan “o” zamirini cümle içerisinde kullanırken büyük harfle yazamayız.

Yolda yürürken aniden karşımda o belirdi!

• Eğer belli bir tarihi belirtirken gün ve ay isimleri kullanıyorsa büyük harfle başlatırız. Ancak bir tarih belirtmeden kullanıyorsak büyük harfle başlatmamız gerekmez.

TUS martta yapılacak.

TUS 21 Mart ‘ta yapılacak.

• Bilgilendirici amaçlı olan levha ve tabela yazıları büyük harfle başlar. Çünkü aslında amaç dikkat çekmektir.

Yangın Çıkışı, Metrobüs Durağı, Otobüs Durağı…

3. Birleşik Kelimelerin Yazımı

Yazım Kuralları sorularında en çok karşılaştığımız bölüm birleşik kelimelerin yazılışıdır.

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

• Eğer “etmek, olmak” gibi yardımcı fiiller ilk kelimede ses düşmesine ya da ses türemesine uğramazsa ayrı yazılır.

terk etmek, yok olmak, arz etmek, talep etmek…

• Renkler ile kurulan ifadeler ayrı yazılır.

limon sarısı, bebe mavisi, kan kırmızısı…

NOT: Bir rengin tonunu belirtmek için kullandığımız ifadeler ayrı yazılır.

açık yeşil, koyu mavi, açık sarı…

• Sözcükler birleşirken anlam değişikliğine uğramayan kelimeler ayrı yazılır.

uğur böceği, kuş üzümü, üst geçit, Güneş tutulması, beyaz peynir, gece yarısı, dil bilgisi…

• Yer adları için kullandığımız yöne ifadeleri ve kişi adlarıyla beraber kullandığımız kuruluş adları ayrı yazılır. Sonda kullanılan unvanlar hariç.

Doğu Karadeniz, Güney Amerika, Orta Asya, Doğu Asya

Mimar Sinan Mahallesi, Nene Hatun Caddesi…

• “İç, dış, alt, üst, ön, arka, iç, dış…” gibi ifadeler ile birlikte kullanılan sözcükler ayrı yazılır.

sıra dışı, yurt dışı, yurt içi, alt kat, alt yazı, ön söz, yan etki, iç hat, dış hat…

NOT: Günlük hayatımızda en çok kullandığımız uğurlama, karşılama ifadeleri de ayrı yazılır.

güle güle, hoş geldin, hoşça kal…

Bu kuralın istisnası şunlardır: Başsağlığı, günaydın…

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

• Bazı yardımcı fiil kullanılırken ses düşmesi veya türemesine uğrayan sözcükleri bitişik yazmamız gerekir. Bu eylemler “ol…” ve “et…” ifadeleridir.

affetmek, hissetmek, bahsetmek, kaybolmak…

• Eğer iki sözcük bir araya geldiğinde ses düşmesine uğruyorsa bu sözcüklerin bitişik yazıldığını unutmayın.

ne için – niçin

bir biri – birbiri

cuma ertesi – cumartesi

• Günlük hayatımızda en çok karşılaştığımız hane, zade gibi sözcükler birleştikleri kelimeler ile bitişik yazılır.

Eczane, dershane, hastane, postane…

NOT: Hastane, eczane, postane gibi sözcükler zamanla kolay kullanım sağlaması amacıyla “h” düşerek yazılmaya başlanmıştır. Çünkü bu kullanım zaman içerisinde kalıplaşmıştır.

• Yer bildirmek amacıyla kullanılmayan “alt, üst” gibi sözcükler ile “ev” kelimesi ile kurulan ifadeleri bitişik yazarız.

bilinçaltı, akşamüzeri, bakımevi, öğretmenevi…

• Hem kişi adı hem de unvanında doğan köy, mahalle gibi yer isimleri bitişik yazılır.

Bayrampaşa…

• Biçerdöver, imambayıldı gibi en az bir ögesi çekimli olan birleşik kelimelere bitişik yazılır.

• Sözcükler birleştiği esnada benzetme ile anlam değişimine uğrarsa bu kelimeleri bitişik yazarız.

Camgöbeği – renk

Tavukgöğsü – tatlı

• Sıfat fiil ve zarf fiil eklerinden oluşan bitişik sözcükler sorularda ağırlıklı olarak gelmektedir.

Gelivermek, alabilmek, uyuyakalmak… (zarf fiil)

Hayırsever, gökdelen… (sıfat fiil)

• Ara yönler her zaman bitişik yazılır.

Güneybatı, kuzeydoğu, kuzeybatı…

4. Kısaltmaların Yazımı

Öğrencilerin çoğu kısaltmaların yazımında bazı hatalara düşmektedirler. Bu hataları gidermek hazırladığımız içeriğimizi okumaya devam edin.

• Eğer özel isimleri kısaltarak yazacaksanız sözcüğü büyük harfle başlatıp sonuna nokta koyduğunuzdan emin olun.

Profesör = Prof.

• Ağırlık ölçüleri için kullandığımız kısaltmaları küçük harfle yazdığımızda sonuna nokta koymayız.

Gram = g

Metre = m

• Kısaltmalara gelen eklerin okunuşu;
  • Kısaltmalara ek getirdiğimizde kısaltmanın okunuş şekline göre eki getirebiliriz. (ÖSYM’de)
  • Küçük harflerde sözcüğün okunuşuna, büyük harflerde kısaltmanın okunuşuna dikkat etmemiz gerekir. (THY’de ve kg’dan şeklinde olmalıdır.)

5. Eklerin Yazımı

Sınavlarda yazım kuralları ile ilgili en çok karşımıza çıkan kısımlardan biri de eklerin nasıl yazıldığıdır. Çünkü ekler, günlük konuşmada ve okuduğumuz metinlerde ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Bu da eklerin yazımını, yazım hatalarında en çok dikkat edilmesi gereken kısımlar arasına sokmaktadır.

“de/da” Bağlacı

Eğer “de, da” yı bağlaç olarak kullanacaksanız ayrı yazmanız gerekmektedir. Kural belli! Bağlaç cümleden çıkarıldığında anlamda bozulma olmuyorsa buna bağlaç olan “de, da” deriz.

• Kazanın ardından onu da aradı.
• Partiye kuzeni de katılacakmış.

Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, bulunma durum eki olan “de, da” nın yazımıdır. Bu ekler geldikleri sözcüklere bitişik yazılırlar. Çünkü herhangi bir şekilde anlamda bozulmaya neden olmazlar.

• Torbaları kapıda unutmuş.

Önemli olan bir diğer husus, ayrı yazılan “de, da” nın “te, ta” şeklinde yazılamayacağıdır.

• Biz ayrılsak ta beraberiz. (Doğrusu : Biz ayrılsak da beraberiz.)

“ki” Bağlacı

Cümlede “ki” bağlaç olarak kullanılıyorsa ayrı yazarız. Bu da bağlaç, cümleden çıkarıldığında cümlede bozulma olmazsa belli olur.

• Geç gidelim ki biraz daha beklesin.

Bazı “ki” bağlacı yazılışları şu şekildedir: Halbuki, mademki, belki, oysaki…

Soru Eki “mi” nin Yazımı

Örneklerle açıklayalım:

• Her şeyi kayıp mı ettik?
• Bana da yemek yaptın mı?
• Tartışmadan sonra her şey bitti mi?
• Yarın arkadaşlarımla buluşabilir miyim?
• Güzel mi güzel bir elbise.

Pekiştirmelerin Yazımı

“m, p, r, s” ile yapılan pekiştirmelerin her zaman bitişik yazıldığını unutmayın.

• yemyeşil, apaçık…

Bazı pekiştirmeleri de kural olmaksızın bitişik yazarız. Bu pekiştirmelere şu örnekleri verebiliriz: Sırılsıklam, paramparça…

“ne… ne…” Bağlacı

Konuşmayı kolaylaştıran bağlaçlardan olan “ne … ne …” bağlacı, kullanıldığı cümlelerin yükleminin olumlu olmasını sağlamaktadır.

• Onu ne burada ne de diğer sokakta bulabildim.
• Ne Türkiye ne Yunanistan anlaşmaya varabildi.

İkilemelerin Yazımı

İkilemelerin her zaman ayrı yazıldığını unutmayın.

• Güle güle konuşmaya çalıştı.
• Torbaları bir bir taşımaya başladı.
• Olanlardan sonra akıl makıl kalmadı.

NOT: İkilemelerin arasına hiçbir zaman nokta koyamayız. Çünkü bu kullanım cümle içerisinde anlamsızlığa neden olur.

Yazım Kuralları Çıkmış Sorular

Bir konuyu anlamanın en iyi yolu konuyu öğrendikten sonra bol soru çözmekten geçer. Siz de konu anlatımdan sonra yazım kuralları test çözerek konuyu pekiştirebilirsiniz. Bunun için aşağıda yer alan ÖSYM çıkmış sorulara göz atabilirsiniz.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı yanlıştır? (Altı çizili sözcük kalın gösterilmiştir.)

A) Bu araştırmada bizi şaşırtan bulgu, çevreciliğin barışsever akımlarla çatışmasıdır.

B) O kadar merhametlidir ki yakın arkadaşları arasında karıncaincitmez olarak anılır.

C) Başkentin ortasındaki gökdelenler, etrafındaki binaları yutacakmış gibi duruyordu.

D) İnsanlar, çokbilmiş olarak tanınan kişilerle arkadaşlık kurmaktan uzak dururlar.

E) Orada yaşamamış, o insanlarla hiç bağ kurmamış gibi ne değerbilir ne yol yordam.

(Cevap: E şıkkıdır. Çünkü “değerbilir” sözcüğü sıfat fiil şeklinde kullanılmamaktadır. Bu da sözcüğün ayrı yazılması gerektiğini gösterir.)

ÖSYM 2020 TYT

Cümlelerin hangisinde ifadenin ifadenin okunuşuna uygun bir ek getirilmemesinden kaynaklanan yazım yanlışı vardır?

A) Doktora araştırmasını TÜBİTAK’ ın bursuyla yürütmüştü.

B) Saat 16.30′ da başlayan maç TRT’ den naklen yayınlanıyordu.

C) Öğrenciliği zamanında Zonguldak’ ın Ereğli ilçesindeki KYK’ da kalmıştı.

D) Kulüplerin 5. olağan toplantısı TFF’ nin tesislerinde gerçekleştirildi.

E) Bir yaz günü saat 19.00′ da TBMM’ nin önünde buluşup yola çıkmışlardı.

(Doğru cevap C seçeneğidir. KYK’ da şeklinde değil KYK’ de şeklinde yazılmalıdır.)

ÖSYM TYT 2019

Bu içerikte yer alan yazım kuralları konu anlatımı olabildiğince sade anlatımla hazırlanmıştır. Daha fazla dil bilgisi konu anlatımı için bloğumuzu takip etmeyi unutmayın. Eğer Türkçe dil bilgisi eksiğiniz olduğunu düşünüyorsanız Öğretmen Tercihim‘ den dersler alabilirsiniz. Türkçe online özel ders veya Türkçe özel ders talep ederek eksiğinizi aradan çıkarın.